Του
Σταύρου Ξηντάρα
Το δεύτερο μέρος της σειράς συναυλιών του Ελληνικού Σχεδίου αφιερωμένες στο ρεμπέτικο τραγούδι και τις επιρροές του στους καλλιτέχνες του σήμερα, με τίτλο «Ο Θησαυρός του Παναγιώτη Τούντα και το νέο στο ρεμπέτικο» παρουσιάζεται την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου στο Μικρό Παλλάς.
Πρόκειται για άγνωστα και ακυκλοφόρητα τραγούδια του μεγάλου Σμυρνιού συνθέτη σε πρώτη εκτέλεση, το οποίο ανασυντίθενται, συμπληρώνονται και παρουσιάζονται σε ενορχήστρωση ενός σύγχρονου σπουδαίου του ρεμπέτικου, του Μανόλη Πάππου. Σύγχρονοι ποιητές και στιχουργοί γράφουν στίχο σε ακυκλοφόρητες μελωδίες του Τούντα σε μια ετεροχρονισμένη ‘συνεργασία’ με χρονική απόσταση ενός αιώνα. Οι Διονύσης Καψάλης, Γιώργος Κοροπούλης, Κώστας Φασουλάς, Δημήτρης Παπαδημητρίου και Βερόνικα Δαβάκη ανέλαβαν να συμπληρώσουν τον μερικώς ή ολικώς ελλείποντα στίχο.
Η συναυλία περιλαμβάνει επίσης έργα του νεότατου Ευγένιου Χαλίλ με τίτλο Μικρές Εικόνες που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό. Πρόκειται για σύντομα οργανικά κομμάτια και τραγούδια που επενδύθηκαν με στίχους του Χρήστου Σπουρδαλάκη και επιλέχθηκαν από δύο διαφορετικούς κύκλους συνθέσεων.
Το υλικό του Παναγιώτη Τούντα – όπως και στην πολύ επιτυχημένη πρώτη συναυλία του ίδιου κύκλου στον ίδιο χώρο τον Δεκέμβριο του 2022 – προέρχεται είτε από προσχέδια μελλοντικών τραγουδιών ή μελωδιών ή τραγούδια τα οποία δεν είχαν ολοκληρωθεί στιχουργικά και έτσι παρέμειναν ακυκλοφόρητα. Άλλα απλά δεν βρήκαν λόγω συγκυριών τον δρόμο προς την δισκογραφία. Όμως η μεγαλοφυΐα και το προσωπικό ύφος του συνθέτη είναι αναμφισβήτητα καταγεγραμμένη σε αυτά.
Ο Μανόλης Πάππος, αδιαμφισβήτητα από τους κορυφαίους εκτελεστές μπουζουκιού του καιρού μας, διατηρεί την πηγαία έκφραση και ήχο του οργάνου σε μια εποχή που το μπουζούκι τείνει να εκφυλισθεί. Σεμνή αλλά μαγική δεξιοτεχνία και αισθητικό μέτρο, καλλιέργεια και βαθειά ποιητική προσωπικότητα τον τοποθετούν δίκαια ως επιλογή πρώτη για να του εμπιστευθούμε τον θησαυρό του Τούντα.
Για τον Παναγώτη Τούντα ο ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του Ελληνικού Σχεδίου Δημήτρης Παπαδημητρίου σχολιάζει: «O Π.T. θεωρείται δίκαια ένας μεγάλος συνθέτης του σμυρναίικου ρεμπέτικου. Γνώστης θεωρίας της μουσικής σε βάθος μας άφησε τέλειες, σχεδόν καλλιγραφημένες παρτιτούρες με εντυπωσιακή για το είδος αυτό σημειογραφία. Ο πετυχημένος πειραματισμός του στην τολμηρή πολυτροπικότητα των μελωδιών του φωτίζει ακόμα και σήμερα μια δύσβατη περιοχή του ελληνικού μελωδισμού. Περιοχή που για να την βαδίσει ο συνθέτης του χρειάζεται σπάνιο ταλέντο και γνώση. Είναι δε ο Τούντας πράγματι η σπάνια περίπτωση όπου η γνώση της δυτικής μουσικής δεν κατέστρεψε το φυσικό ελληνικό στοιχείο της μουσικής του. Αντίθετα τον βοήθησε να το επεκτείνει.»
Τα ευρήματα αποκάλυψαν ένα πλούσιο κοίτασμα τριάντα περίπου τραγουδιών. Ο Μανόλης Πάππος πήρε ως επί το πλείστον μια απλή σελίδα με μόνο το μελωδικό υλικό και τις «ανταποκρίσεις», χωρίς καν τα ακόρντα. Σε σπάνιες περιπτώσεις πήρε πάρτα πιάνου και φωνής, όπου δηλαδή υπήρχαν και τα ακόρντα. Και άλλες φορές μόνο ιδέες «ορφανές», δηλαδή χωρίς ανάπτυξη και φυσικά στίχο. Η ομάδα αυτή των ακυκλοφόρητων τραγουδιών του Τούντα περιλαμβάνει ένα ευρύ ρεπερτοριακό φάσμα τραγουδιών και ιδεών και από τις τρεις συνθετικές του περιόδους. Η πρώτη του περίοδος 1926-1933, περιλαμβάνει τραγούδια της σμυρναίικης σχολής που έχουν καταβολές στο ύφος των δύο πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα της Μικράς Ασίας, όπου έχουμε την σμίξη των ευρωπαϊκών μουσικών στοιχείων και του παραδοσιακού ύφους. Πάνω σε αυτήν την νοοτροπία η συμβολή του Τούντα υπήρξε καθοριστική για την εξέλιξη τους είδους. Σε αυτήν ακριβώς την περίοδο γίνεται ευρύτερα γνωστός στο κοινό και στους μουσικούς και αναδεικνύεται ως ένας από τους πιο αγαπημένους και κορυφαίους συνθέτες. Η δεύτερη του περίοδος τοποθετείται μεταξύ 1934-1937 με εμφανή πλέον την επιρροή του ρεμπέτικου τραγουδιού. Τέλος η περίοδος 1937-1941, όπου κυριαρχεί το καθαρά λαϊκό ύφος, με το μπουζούκι σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Τα τραγούδια που θα ακούσουμε προέρχονται και από τις τρείς συνθετικές περιόδους του Τούντα με ρεπερτόριο που περιλαμβάνει: ελαφρά, μικρασιάτικα-καφέ αμάν, ρεμπέτικα και δημοτικά τραγούδια. Άλλα ολοκληρωμένα (και στιχουργικά) και άλλα που συμπληρώθηκαν δημιουργικά με το σύγχρονο δυναμικό στο τραγούδι.
Για το έργο του Μικρές Εικόνες ο Ευγένιος Χαλίλ σημειώνει: «Πρόκειται για σύντομα οργανικά κομμάτια και τραγούδια που επενδύθηκαν με στίχους του Χρήστου Σπουρδαλάκη. Επιλέχθηκαν από δύο διαφορετικούς κύκλους συνθέσεων πάνω στους οποίους εργαζόμαστε το τελευταίο καιρό.
Ο πρώτος κύκλος γεννήθηκε από την ανάγκη έκφρασης διαπροσωπικών συναισθημάτων, τα οποία έρχονται στο φώς με τη μορφή μουσικής και στίχου, ώστε να μήν παραμείνουν εσαεί επιστολές ανεπίδοτες.
Ο δεύτερος κύκλος αντλεί τη θεματολογία του απ’ την αγωνία του καθενός μας να αντιληφθεί και να διατηρήσει την ιδιοπροσωπία του μέσα σε ένα ολοένα και πιο πνιγηρό περιβάλλον καθημερινότητας. Όσο εξελίσσεται η ολοκλήρωση τους, τόσο συνειδητοποιούμε πώς πρόκειται για δύο συμπληρωματικές όψεις του ίδιου εσωτερικού μας καθρεφτισμού…»
Για την ανάθεση έργου στον Ευγένιο Χαλίλ ο Δημήτρης Παπαδημητρίου σχολιάζει: «Ο νεότατος Ευγένιος Χαλίλ είναι οργανοπαίχτης με ξεχωριστό ήχο και εντυπωσιακή σύνδεση με την αυθεντικότητα. Ωστόσο και πιανίστας σπουδαγμένος και ανήσυχος μουσικός που φλερτάρει με εναλλακτικά μουσικά ρεύματα. Αυτό αυτόματα μας κάνει να περιμένουμε με διπλή ανυπομονησία και περιέργεια. Η αντιδιαστολή των συνθέσεων του Γρηγόρη Βασίλα που ακούσαμε στον ίδιο χώρο τον Δεκέμβριο του 2022 με αυτές του Ευγένιου Χαλίλ είναι ενδεικτική ενός πάντα αινιγματικού παρόντος. Αλλά και εύγλωττη απέναντι στα «νέα» τραγούδια του Παναγιώτη Τούντα. Είναι δηλαδή ο κύκλος αυτός κανονικά ένα διαχρονικό ιστορικό τρίστρατο.
Κι αν ο Οιδίποδας σ΄ ένα τρίστρατο σκότωσε τον άγνωστο σε αυτόν πατέρα του, εμείς που ξέρουμε τους πατέρας μας, σεβαστικά θα παραμερίσουμε για να περάσει του Παναγιώτη Τούντα η θαυμάσια άμαξα. Και θα την πάρουμε μετά καταπόδι.»
Το Ελληνικό Σχέδιο με την επιλογή του να θέσει στο επίκεντρο του φετινού καλλιτεχνικού του προγράμματος το ρεμπέτικο τραγούδι και την πραγματοποίηση σειράς συναυλιών στο Μικρό Παλλάς, επιχειρεί την επανεκκίνηση του. Από το ίδιο σημείο όμως που το πήρε η γενιά του Χατζιδάκι προς άλλες πιθανόν κατευθύνσεις, αναζητώντας τις παλαιές πηγές δύναμης και αλήθειας στο σήμερα. Πρόκειται για παραγγελίες έργων που εντάσσονται στον πυρήνα της φιλοσοφίας του, δηλαδή την ανάδειξη και προώθηση πρωτότυπου μουσικού υλικού τόσο από νεότερους όσους και από καταξιωμένους συνθέτες.
Όλες οι δράσεις του Ελληνικού Σχεδίου υποστηρίζονται από το Ίδρυμα Ωνάση.
Συντελεστές
Ανέκδοτα τραγούδια Παναγιώτη Τούντα
Στίχοι: Διονύσης Καψάλης, Γιώργος Κοροπούλης, Κώστας Φασουλάς, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Βερόνικα Δαβάκη
Μουσικοί:
Μανόλης Πάππος – μπουζούκι /ενορχήστρωση
Γιάννης Ζευγώλης – βιολί
Κώστας Κωστάκης – κιθάρα
Χαρούλα Τσαλπαρά – πιάνο
Γιάννης Κάτος – κοντραμπάσο
Αυγερινή Γάτση – ακορντεόν
Ερμηνεύουν: Αυγερινή Γάτση, Βερόνικα Δαβάκη, Παναγιώτης Παναγάκης και ο Μανόλης Πάππος.
Ευγένιου Χαλίλ – Μικρές Εικόνες
Στίχοι: Σταύρος Σπουρδαλάκης
Μουσικοί:
Δημήτρης Ανδρονιάδης – πιάνο / synth:
Κώστας Τσέκκας – μπουζούκι
Σπύρος Χριστόγλου – κλασική κιθάρα
Τασος Μυσιρλής – τσέλο
Γιάννης Κάτος – κόντραμπάσο
Ευγένιος Χαλίλ –- μπουζούκι / κιθάρα / ενορχήστρωση
Ερμηνεύουν: Φωτεινή Παπαδοπούλου, Γιώργος Φλωράκης
Παραγωγή: Ίδρυμα Ωνάση
Καλλιτεχνική επιμέλεια / Εκτέλεση παραγωγής: ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ
Πρόεδρος / Σχεδιασμός καλλιτεχνικού προγράμματος: Δημήτρης Παπαδημητρίου
Διευθυντής: Βασίλης Δραμουντάνης
Σχεδιασμός ήχου: Γιάννης Λαμπρόπουλος
Artwork: Γιώργος Βαβυλουσάκης
Επικοινωνία για το Ελληνικό Σχέδιο: Ειρήνη Λαγουρού
Ώρα έναρξης: 21:15
Τιμές εισιτηρίων: 30 € VIP | 15 € A’ Ζώνη | 10 € Β Ζώνη | 8 € μειωμένο [φοιτητικό, ΑμεΑ, 65+]
Προπώληση: ticketservices.gr
Μικρό Παλλάς, Αμερικής 2 (City Link), τηλ: 2103210025
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΟΥΝΤΑΣ 1886-1942
Ο διασημότερος συνθέτης της Σμύρνης, και πιθανώς ο μεγάλος συνθέτης της εποχής αυτής, πριν την εμφάνιση του Βασίλη Τσιτσάνη, ο οποίος και ανήκει στην ομάδα των μουσικών, που μετά την καταστροφή του 1922, διαμόρφωσαν το νεότερο λαϊκό τραγούδι στην Ελλάδα. Ο Παναγιώτης Τούντας γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1886, από ευκατάστατους γονείς, και ασχολήθηκε από μικρός με τη μουσική. Από παιδί παίζει μαντολίνο και στις αρχές του αιώνα, τον βρίσκουμε ως μέλος στην περίφημη Σμυρνέικη Εστουδιαντίνα του Σιδερή, γνωστή με το όνομα «Τα πολιτάκια».Oι πρώτες του συνθέσεις ανάγονται στις αρχές του 1910. Συμμετείχε σε διάφορα μουσικά σχήματα που έκαναν περιοδείες εκτός Σμύρνης, για την ψυχαγωγία των Ελλήνων της διασποράς και ταξίδεψε στην Αίγυπτο, στην Ελλάδα και σε χώρες της Ευρώπης. Ήρθε οριστικά στην Ελλάδα το 1923 και εγκαταστάθηκε στη Νέα Σμύρνη. Τα πρώτα χρόνια μετά την Μικρασιατική καταστροφή έπαιζε σε διάφορα κέντρα, σαν μαντολινίστας. Το 1926 ανέλαβε την διεύθυνση του Ελληνικού παραρτήματος της Γερμανικής ODEON και εγκατέλειψε την μόνιμη παρουσία του στο πάλκο. Στα επόμενα χρόνια που ακολουθήσαν, ο Παναγιώτης Τούντας ήταν ο υπεύθυνος πολλών εκ των ηχογραφήσεων που γίνονταν στην Ελλάδα ενώ είναι ο πρώτος συνθέτης της δισκογραφίας στην Ελλάδα, που το όνομά του τυπώθηκε στις ετικέτες των δίσκων 78′.Το πρώτο του τραγούδι ,στην Ελλάδα, κυκλοφόρησε το 1926 και ήταν η «Σμυρνιά» με την Αθηναϊκή Εστουδιαντίνα τραγουδημένο απ’ τον τενόρο Κορνήλιο Μισαηλίδη. Μέχρι το 1930 τα τραγούδια του κυκλοφορούν στις εταιρείες ODEON, POLYDOR,PATHE, καθώς και στις COLUMBIA, και HIS MASTER’ VOISE και PARLOPHONE τα οποία τραγούδησαν όλοι οι μεγαλύτεροι τραγουδιστές της εποχής αυτής όπως οι: Αντώνης Διαμαντίδης ή Νταλγκάς, Βαγγέλης Σωφρονίου, Κωνσταντίνος Νούρος, Ρόζα Εσκενάζυ, Ρίτα Αμπατζή, Μαρίκα Φραντζεσκοπούλου η Πολίτισσα, Κώστας Ρούκουνας κ.α. η O Παναγιώτης Τούντας, σαν συνθέτης εμφανίζεται με πάνω από 300 τραγούδια όλων των ειδών από λαϊκό και ελαφρύ, τα οποία εκτός ελαχίστων που βασίζονται σε παραδοσιακές μελωδίες, αποτελούν πολύ σημαντικά έργα με προσωπικό ύφος και στυλ επηρεασμένο σαφώς από το ύφος της Σμύρνης από τα μέσα του 19 ου αιώνα έως τις αρχές του 20υ. Είναι από τους λίγους συνθέτες, που τραγούδια του κυκλοφόρησαν σε πολλές εκτελέσεις της εποχής της δημιουργίας τους. Από ότι προκύπτει και από τα ντοκουμέντα ο ίδιος έγραφε και τους στίχους των τραγουδιών του. Από το 1931 ανέλαβε για πολλά χρόνια -ίσως μέχρι το 1940-την διεύθυνση της COLUMPIA και εκτός από το ρόλο του μαέστρου και ενορχηστρωτή, ήταν αυτός που ανακάλυψε νέα φωνητικά ταλέντα έχοντας παράλληλα ευθύνη του ρεπερτορίου που θα πρότεινε στην εταιρεία. Σύμφωνα με το κλίμα της εποχής, έγραψε χωρίς να έχει ο ίδιος προσωπική εμπειρία, μερικά από τα πιο σημαντικά ρεμπέτικα τραγούδια με θεματολογία γύρω από ουσίες και τον κόσμο του περιθωρίου, που κυκλοφόρησαν με τεράστια επιτυχία ακόμα και πριν την εμφάνιση του μπουζουκιού στη δισκογραφία. Κάποια από τα πιο γνωστά του είδους τραγούδια που παραμένουν διάσημα έως τις μέρες μας Γιατί φουμάρω κοκαΐνη, Κουβέντα με το χάρο, Φέρτε πρέζα, Η Πασαλιμανιώτισα ενώ μερικά από τα τραγούδια που του εξασφάλισαν την θέση στο πάνθεο των αθανάτων δημιουργών ήταν Η Βαρβάρα (η οποία και έγινε η αιτία απαγόρευσης των τραγουδιών με ουσίες από την δικτατορία Μεταξά), Η Παγκρατιώτισα, Η Γκαρσόνα, Δημητρούλα μου, Αερόπλανο θα πάρω, Εγώ θέλω πριγκηπέσσα, Χαρικλάκι, Kουκλάκι, κ.α στα οποία φαίνεται η μεγάλη του γνώση και ευχέρεια στην Ευρωπαϊκή και την Ανατολική μουσική.
Άφησε ένα σημαντικό αριθμό ανεκδότων τραγουδιών τα οποία παραμένουν άγνωστα και δεν ηχογραφήθηκαν στην εποχή τους παρότι τα ετοίμαζε για ηχογράφηση σύμφωνα με τα ντοκουμέντα που προκύπτουν από αρχείο που εκτίθεται για πρώτη φορά στην παρούσα δημοπρασία, η οποία περιέχει πολλές από τις πρωτότυπες παρτιτούρες των ιστορικών του συνθέσεων.
Απεβίωσε στις 23/5/1942 στην Νέα Σμύρνη.
ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΧΑΛΙΛ – ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Ευγένιος Χαλίλ είναι σολίστας μπουζουκιού και ακουστικής κιθάρας.Έχει σπουδάσει ανώτερα θεωρητικά με τον Αιμίλ Χατζίεφ. Διδάχθηκε μπουζούκι από τον Σπύρο Γκούμα και τον Θεμιστοκλή Παπαβασιλείου.Έχει ενορχηστρώσει και διασκευάσει κομμάτια λαϊκής, έντεχνης και σμυρνέικης μουσικής.Ως σολίστας έχει συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με τους Σταύρο Ξαρχάκο, Δημήτρη Παπαδημητρίου και Φωτεινή Βελεσιώτου. Με τον σολίστα κλασσικής κιθάρας Σπύρο Χριστόγλου έχουν δημιουργήσει το ντουέτο για δύο κιθάρες Duo Korab.
The post “Ο θησαυρός του Παναγιώτη Τούντα και το νέο στο ρεμπέτικο” τιτλοφορείται η μουσική παράσταση που δοθεί στο “Μικρό Παλλάς”. appeared first on kontranews.gr - Τελευταίες εξελίξεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο..
Αποποίηση ευθύνης
Ο ιστότοπος είναι μια πλήρως αυτοματοποιημένη υπηρεσία συνάθροισης, ταξινόμησης και ανάρτησης συνοπτικών ειδήσεων και νέων από άλλους ελληνικούς ειδησεογραφικούς ιστότοπους, μέσω της τεχνολογίας RSS. Δεν αναλαμβάνουμε καμία ευθύνη για την επάρκεια, ποιότητα, πληρότητα ή ακρίβεια των ειδήσεων και των νέων που δημοσιεύονται. Δείτε περισσότερα στο τμήμα "Αποποίηση Ευθύνης" των Ορων Χρήσης.