Ο Άδωνις Κύρου μίλησε στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο για την εφημερίδα, τη γλώσσα που χρησιμοποιεί, την παλαιότητα της μορφής και του λόγου της, την προοπτική να αλλάξει χέρια (όπως έγινε), τα δάνεια στον Τύπο, τους επιχειρηματίες που γίνονται εκδότες και, φυσικά, για τις θέσεις της σχετικά με τη δικτατορία
Μια συνέντευξη, που έγινε πριν από 37 χρόνια, ψηφιοποίησε η Lifo «πρώτη φορά, για αρχειακούς περισσότερο λόγους», όπως αναφέρει. Τη δημοσίευσε το 2021 και την αναδημοσιεύει τώρα σε μια ανάρτηση ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα για τους ανθρώπους του Τύπου κυρίως, αλλά όχι μόνο. Η συνέντευξη ήταν με τον Άδωνι Κύρου, εκδότη της Εστίας πριν από τη μεταβίβασή της στον Όμιλο Φιλιππάκη, και δόθηκε το 1987 στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο, ο οποίος γράφει προλογίζοντας το θέμα: «Δεν υπάρχει εφημερίδα που να σιχαίνεται περισσότερο ο Σεφέρης από την Εστία. Στα Ημερολόγιά του, που ξαναδιαβάζω τώρα χάριν αυτών των podcasts, επανειλημμένως αναφέρεται σε αυτή με έκδηλη περιφρόνηση. Αλλά και η εφημερίδα συστηματικά λασπολογεί εναντίον του νομπελίστα, σε όλη του τη ζωή, ανεβοκατεβάζοντάς τον '"προδότη της Κύπρου", και διασπείροντας την συκοφαντία ότι το Νόμπελ του ήταν αποκτημένο με παρασκηνιακούς μηχανισμούς».
Με αφορμή αυτές τις αναφορές, ο Στάθης Τσαγκαρουσιάνος θυμήθηκε τη συνέντευξη που είχε πάρει από τον Άδωνι Κύρου, στο γραφείο του πίσω από την Παλιά Βουλή, στην Ανθίμου Γαζή. «Ήμουν κάπως επιθετικός και δεν το μετανιώνω» σημειώνει σήμερα. «Πίστευα και πιστεύω ότι στις εσχατιές της αστικής ευπρέπειας, ορισμένες φορές βλασταίνει ένας ιδιάζων κυνισμός― για να μη πω κάτι βαρύτερο. Κι αυτό φαίνεται σε ορισμένα αποσπάσματα της κουβέντας μας».
Ο επικεφαλής της Lifo περιγράφει τον χώρο και την ατμόσφαιρα:
«Ένα βράδυ Σαββάτου συνάντησα τον Άδωνι Κύρου στα άδεια γραφεία της ΕΣΤΙΑΣ, στο κέντρο. Άναψε ένα φως στο πάνω πάτωμα. Το κτίριο, φορτωμένο ενθύμια και δίχως άλλες παρουσίες, έμοιαζε εγκαταλειμμένο και παγερό. Ατμόσφαιρα!
Ντυμένος ελαφρά, μ’ έντονο βλέμμα, κάθισε κάτω από το πορτρέτο του Πλαστήρα, και με άνεση και υπερβολική αυτοπεποίθηση, απάντησε σε όλα, με γέλια και ζωηρές κινήσεις.
»Μετά, με πήρε -πλησίαζαν μεσάνυχτα- με πήγε στο ισόγειο και μου έδειξε με περηφάνια το μουσειακό του πιεστήριο –«διακοσμημένο» από τους εργάτες με φωτογραφίες του τέως βασιλέως Κωνσταντίνου. Στο μάρμαρο, παρατημένα τα μέταλλα της λινοτυπίας, στο τραπεζάκι δίπλα στοίβα οι φωτογραφίες των ξένων πρακτορείων. Απόλυτη αταραξία.
»Όσα είδα ήταν ενδιαφέροντα, και χάρηκα που τα είπαμε -αλλά όταν βγήκα στη Σταδίου και φύσαγε (ή έβρεχε;) μπήκα σ’ ένα ταξί και παρακάλεσα τον οδηγό ν’ ανοίξει το ραδιόφωνο».
Πιο κάτω σταχυολογούμε μερικές από τις ερωτήσεις και απαντήσεις:
― Κύριε Κύρου μένοντας πιστή στις αρχές της η ΕΣΤΙΑ, δεν θα μπορούσε να ανανεώσει τη νοοτροπία της;
― Όχι, γιατί θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε μ’ ένα καντηλάκι, κατά κάποιον τρόπο, το οποίο εξακολουθεί να δίνει μια γραμμή σε μια μερίδα του αναγνωστικού κοινού. Είναι η πνευματική τροφή για όσους πιστεύουν ότι η γλώσσα πρέπει να διατηρηθεί• ότι η θρησκεία πρέπει να τηρείται• ότι τα εθνικά ιδανικά πρέπει να υποστηρίζονται…. Η ΕΣΤΙΑ έχει μια γραμμή που μπορεί να φανεί παρωχημένη, αλλά δεν είναι.
{…}
― Η ΕΣΤΙΑ ακολουθώντας στεγνά τους κανόνες νομίζω φτιάχνει μια γλώσσα δημοτική με καθαρευουσιάνικες καταλήξεις.
― Τότε γιατί δεν την καταλαβαίνετε;
― Βλέπω πως δεν τη γεννά μια ζωτική ανάγκη αλλά ίσως μια επηρμένη εμμονή στο παρελθόν.
― Το «επηρμένη» θα μου επιτρέψετε να το διορθώσω, και να σας πω πως για τον κόσμο που απευθύνεται, η γλώσσα αυτή είναι το αλάτι… Το σχόλιο, και το άρθρο μιας εφημερίδας κερδίζουν πάρα πολύ όταν είναι γραμμένα στην καθαρευόυσα. Η δημοτική είναι μια γλώσσα φτωχή, προς το παρόν. Αυτός, νομίζω, ότι είναι κι ο λόγος που πολλές εφημερίδες έχουν περιορίσει τα αρθρογραφικά τους κείμενα. Οι απόψεις υποβάλλονται με πονηρό τρόπο, με τρόπο πιο καθημερινό: ρεπορτάζ, φωτογραφίες κ.λπ. Η ΕΣΤΙΑ που στηρίζεται στο σχόλιο, διότι είναι μια εφημερίδα γνώμης, διευκολύνεται από την καθαρεύουσα, η οποία προσθέτει στην ειρωνία, την επιθετικότητα και το καυστικό χιούμορ…Άλλωστε, αν η ΕΣΤΙΑ, κρατώντας την εμφάνιση που έχει, εισήγαγε τη δημοτική, νομίζετε ότι θα αύξανε την κυκλοφορία της;
{…}
― Αντισταθήκατε στη δικτατορία;
― Με τον τρόπο τον δικό μας: Ως εφημερίδα επιμείναμε να δείξομε σ’ αυτούς τους ανθρώπους που κάνανε τη δικτατορία, τι έπρεπε να κάνουνε -δεν το κάνανε! Ενώ ως άτομα, μπορώ να σας πω, κανείς εδώ μέσα δεν ήταν υπέρ της δικτατορίας. Βεβαίως η ΕΣΤΙΑ υπεστήριζε με τα σχόλια της την κατάσταση, μέχρις ενός σημείου, αλλά «περνούσαν» και ειδήσεις που δεν υπήρχαν σε καμιά άλλη εφημερίδα… Δεν θέλω να πω ότι είμαστε αντιστασιακοί…
― Δεν θα σας χαρακτηρίσω έτσι, όχι ― πείτε μου μόνο αν, τότε, η έννοια της πατρίδας ταυτιζόταν για εσάς με τη δικτατορία.
― Ακόμα κι αν γινόταν μια δικτατορία μαρξιστική που θα έδινε απάντηση σ’ αυτά που η ΕΣΤΙΑ διεκδικεί, δεν θα είχα καμία αντίρρηση να την υποστηρίξω.
― Με όποια μέσα κι αν επιβαλλόταν;
― Με όποια μέσα.
― Με φυλακισμένους, με εκτοπισμένους, με σκοτωμένους;
― Κοιτάξτε• πάμε πολύ μακριά. Πρέπει να ξεχωρίσομε το πολιτικό μέρος από την έννοια της πατρίδος. Όταν ο κομμουνιστής αντάρτης διεξήγαγε ένα αγώνα, και πίστευε σ΄ ένα αγώνα, δεν ενδιαφερόταν για τους σκοτωμένους, τους τραυματισμένους, τους φυλακισμένους.
― Δικαιώνετε αυτές τις πράξεις;
― Τον απλόν αντάρτη τον δικαιώνω.
{...}
― Έτσι όπως τα λέτε μοιάζει να είχατε κηρύξει κλεφτοπόλεμο στη χούντα!
― Είκοσι χρόνια μετά, είναι εύκολο να κρίνομε όσα έγιναν τότε. Πρέπει εκείνη την ώρα να κρίνει κανείς.
― Εσείς πάντως νομίζετε ότι πράξατε σωστά!
― Νομίζω ότι η ΕΣΤΙΑ ακολούθησε την γραμμή των πιστεύω της.
― Πρόσφατα ζητούσατε την αποφυλάκιση των δικτατόρων.
― Ναι -γιατί κι αν ακόμα θεωρήσουμε ότι πρέπει να τιμωρηθούν αυτοί οι άνθρωποι, από την στιγμή που λέμε ότι πρέπει να υπάρξει λήθη.. Κι από την στιγμή που σκέπτεται κανείς ότι από την άλλη πλευρά υπάρχουν ίδιοι άνθρωποι (με ίδιους στόχους) που είναι ελεύθεροι -όχι μόνο στην ζωή τους, αλλά και να γράφουν…
― Μα γράφουν τέτοιοι και στη δική σας εφημερίδα..
― Ναι, αλλά ποτέ η ΕΣΤΙΑ δεν έθεσε θέμα πολιτικών πεποιθήσεων.
― Ε, είναι κάπως ειδικό ν’ αρθρογραφεί σ’ αυτήν ένας «λειτουργός» της χούντας.
― Αρθρογραφεί και της Αριστεράς. Δημοσιεύεται οποιοδήποτε άρθρο αρκεί να συμφωνεί μαζί μας, κι ας μας το στείλει κι ο κ.Φλωράκης… Θα εννοείτε τον κ. Ζουρνατζή βεβαίως. Ο κ. Ζουρνατζής είναι παλιός συμφοιτητής μου, όπως λέει κι ο κ. Κακλαμάνης, με τον οποίο είμαστε πολύ φίλοι και είχε διατελέσει συντάκτης της ΕΣΤΙΑΣ και πριν την δικτατορία…Τους φίλους μας τους δεχόμαστε έτσι όπως είναι. Ο εξάδελφος μου, ο σκηνοθέτης Άδωνις Κύρου, δεν έπαψε ποτέ να είναι ένα πολύ αγαπητό πρόσωπο, παρ’ όλο που ήταν κομμουνιστής της ακροτάτης παρατάξεως.
― Δεν δημοσίευε όμως τις απόψεις του στην ΕΣΤΙΑ.
― Έστελνε όμως από το Παρίσι κινηματογραφικά ρεπορτάζ. Ούτε εγώ δημοσιεύω τις ιδέες μου στην ΕΣΤΙΑ. Η ΕΣΤΙΑ έχει τα δικά της ιδανικά, που ορισμένες φορές δεν είναι απολύτως ταυτόσημα με τα δικά μου. Δεν μπορώ να διακόψω εγώ τη συνέχεια.
― Μου φαίνεται τελείως τρελό να υπερισχύει το ιδανικό έξι σελίδων από τον άνθρωπο που θα μετάγγιζε σ’ αυτές το αίμα του και την αλήθεια του.
― Είμαστε στην Πέμπτη γενεά! Αλλά προσπαθώ να συγκεράσω το χάσμα.. Άλλωστε το δογματικό με το πρακτικό μέρος μιας εφημερίδος πρέπει να είναι αλληλένδετα. Λοιπόν, η εικόνα της ΕΣΤΙΑΣ δεν είναι εύκολο τεχνικά να αλλάξει… Ήδη για την σημερινή «μικρή» ΕΣΤΙΑ, το ετήσιο κόστος είναι 100 εκατομμύρια δραχμές. Και δεν σας κρύβω ότι εάν υπήρχε οικονομική ευχέρεια, η ΕΣΤΙΑ θα ήταν διαφορετική.
{...}
― Αρνείστε, από πεποίθηση, τα δάνεια;
― Ναι. Γιατί αρνούμαι την οικονομική και πολιτική εξάρτηση που αυτομάτως γεννάται. Η ΕΣΤΙΑ ουδέποτε πήρε δάνεια, γι αυτό και ποτέ δεν εξαρτήθηκε από κανέναν… Το κόστος όμως έχει γίνει τόσο μεγάλο, που οι άλλες εφημερίδες καταφεύγουν αναγκαστικά στην δανειοδότηση. Δυστυχώς οι εφημερίδες έχουν γίνει επιχειρήσεις. Λένε: «Η ΕΣΤΙΑ και δυο τρεις άλλες εφημερίδες έχουνε μόνο μείνει σε δημοσιογραφικά χέρια». Ναι, αλλά το αντίκρισμα είναι η χαμηλή κυκλοφορία.
― Σαν να θεωρείτε αυτονόητη την εισβολή των άσχετων επιχειρηματιών στο χώρο του τύπου.
― Δυστυχώς, είναι μια πραγματικότητα σ’ όλο τον κόσμο. Είναι πολύ θλιβερό φαινόμενο, γιατί εδώ στην Ελλάδα, οι επιχειρηματίες εισβάλουν για λόγους προσωπικών φιλοδοξιών και χρησιμοποιούν, ενδεχομένως, τις ζημιές της εφημερίδος για να τις εκπέσουν από τις άλλες φορολογούμενες επιχειρήσεις τους. Κι ο συντάκτης ακόμα γίνεται έτσι ένας υπάλληλος επιχειρήσεως… Νομοτελειακός νόμος είναι, σ αύτές τις περιπτώσεις, η να χάνεσαι ή να μεγαλώνεις.
― Για την ΕΣΤΙΑ τι διακρίνετε;
― Θέλω να πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποιο άλμα μελλοντικά… Ως τώρα μπορέσαμε να επιβιώσουμε… Σήμερα η ΕΣΤΙΑ δεν έχει παθητικό, γιατί υπάρχει ένας συγκερασμός αυτεπιστασίας και αυτοδιαχειρίσεως. Όλοι προσπαθούν περισσότερο από όσο μπορούν.
― Αν κάποιο εκδοτικό τραστ πρότεινε στην ΕΣΤΙΑ να ενταχθεί σ’ αυτό, αφήνοντας απαράλλαχτη τη γραμμή της, εσείς θα δεχόσαστε;
― Εγώ, προσωπικώς, όχι! Αν αποτύγχανα να κρατήσω στην επιβίωση την ΕΣΤΙΑ θα έφευγα.
{…}
― Εντέλει, κύριε Κύρου, για να διαβάζω την εφημερίδα σας πρέπει να πάψω να ακούω ροκ;
― Αντιθέτως! Εγώ πέρασα τα νεανικά μου χρόνια με το ροκ εν ρολ. Κι ήμουνα μάλιστα μανιώδης. Προ μηνών πήγα στην συναυλία του Τσακ Μπέρι και μετά βίας κρατήθηκα να μη φωνάξω. Κυκλοφορούσα μέχρι να πάω στον στρατό με μπλουτζίν και μακριά μαλλιά -κι ακόμα, βέβαια, έχω μακριά μαλλιά.
― Σε ένα φύλλο του 67, η εφημερίδα σας χαρακτήριζε δυο τρία παιδιά με τζιν και μακριά μαλλιά: «Καθάρματα»…
― Το 67; ..Τότε θα πρέπει να ήμουν κι εγώ ένα κάθαρμα! … Κάθαρμα του ροκ εν ρολ! (γέλια).
Διαβάστε εδώ ολόκληρη τη συνέντευξη του Άδωνι Κύρου στον Στάθη Τσαγκαρουσιάνο. που αναδημοσιεύεται στη Lifo.Τίτλος του θέματος: «Η συνομιλία μου με τον εκδότη της ''Εστίας'', Άδωνι Κύρου, για τους χουντικούς δεσμούς του. Ελευθεροτυπία, 1987»
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:
Στα ενδότερα της ιστορικής Εστίας που γιορτάζει τα 130 χρόνια της
Αποποίηση ευθύνης
Ο ιστότοπος είναι μια πλήρως αυτοματοποιημένη υπηρεσία συνάθροισης, ταξινόμησης και ανάρτησης συνοπτικών ειδήσεων και νέων από άλλους ελληνικούς ειδησεογραφικούς ιστότοπους, μέσω της τεχνολογίας RSS. Δεν αναλαμβάνουμε καμία ευθύνη για την επάρκεια, ποιότητα, πληρότητα ή ακρίβεια των ειδήσεων και των νέων που δημοσιεύονται. Δείτε περισσότερα στο τμήμα "Αποποίηση Ευθύνης" των Ορων Χρήσης.